اثرات لجن بیولوژیکی کارخانه پتروشیمی تبریز بر برخی پارامترهای انتقال املاح در یک خاک لوم آهکی

بررسی فرایند انتقال املاح از نظر کنترل آلودگی محیط زیست از طریق جلوگیری از اتلاف عناصر غذایی از مسیرهای جریان ترجیحی در خاک حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر لجن بیولوژیکی بر شکل منحنی رخنه (btc) و پارامترهای انتقال بروماید در خاک بر مبنای مدل های انتقال - انتشار (cde) و روان - ساکن (mim) شامل ضریب انتشارپذیری ( )، رطوبت ساکن ( )، ضریب تبادل مرتبه اول (?) و نیز هدایت هیدرولیکی اشباع (ks) و وقوع جریان ترجیحی بر مبنای زمان رخنه بروماید (tb) در خروجی بوده است. بدین منظور یک خاک لوم آهکی منتخب از مزرعه تحقیقاتی بابلان دانشگاه محقق اردبیلی و یک اصلاح کننده آلی خاک شامل لجن بیولوژیکی حاصل از فاضلاب کارخانه پتروشیمی تبریز به مقادیر صفر، 11/11، 22/22، 33/33 و 44/44 گرم بر کیلوگرم خاک هوا خشک (به ترتیب معادل صفر، 25، 50، 75 و 100 تن در هکتار) به کار گرفته شد. مقادیر لجن بعد از هوا خشک شدن با خاک مخلوط و در لوله های پولیکا به ارتفاع cm 25 و قطر cm 15 پر گردید. سپس به مدت شش ماه در دمای 4 22 درجه سانتی گراد و رطوبت 75 درصد ظرفیت مزرعه (fc) در داخل گلخانه نگه داری شد. هدایت هیدرولیکی اشباع (ks) با استفاده از روش بار ثابت، زمان رخنه و منحنی های رخنه (btc) بروماید در پایان ماه ششم در ستون های خاک اندازه گیری شدند. پارامترهای ضرایب انتشارپذیری (?) در مدل های cde و mim، رطوبت ساکن ( ) و ضریب تبادل مرتبه اول (?) در مدل mim از طریق برازش داده های btc (زمان، غلظت نسبی بروماید) به مدل های مذکور با بکارگیری نرم افزار hydrus-1d مورد تخمین قرار گرفتند. آزمایش به صورت طرح بلوک های کاملاً تصادفی در پنج تیمار مقادیر مصرفی لجن و سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد کلیه مقادیر مصرفی لجن، هدایت هیدرولیکی اشباع را به طور معنی دار و به میزان 55 تا 67 درصد نسبت به شاهد کاهش و زمان رخنه بروماید را به طور معنی دار و به میزان 29/60 تا 19/83 درصد نسبت به شاهد افزایش دادند. برازش داده های منحنی رخنه (btc) به مدل-هایcde و mim دارای ضریب تبیین (r2) تقریبا یکسان بوده و به کارگیری لجن باعث افزایش معنی دار ضریب انتشار پذیری فقط در تیمار 50 تن در هکتار و در هر دو مدل نسبت به شاهد گردید. لجن بیولوژیکی نتوانست اثر معنی دار بر پارامترهای رطوبت ساکن ( ) و ضریب تبادل مرتبه اول (?) در مدل mim بگذارد. بر اساس نتایج تحقیق حاضر لجن بیولوژیکی از طریق افزایش زمان رخنه بروماید باعث کنترل جریان ترجیحی در خاک لوم آهکی گردید